باسمه تعالی

«وظیفۀ فراموش شده»

"امر به معروف و نهی از منکر راه انبیاء و روش صالحان و فریضه ای بزرگ است که سایر واجبات به آن پایداری می‌یابند،... کسب و کارها حلال می‌گردند و حقوق مردم به آنها بازگردانده می‌شود و زمین آباد می‌شود ... و امور سامان می‌یابند."⁽¹⁾

امام باقر (علیه السلام)

هر کاری را که دین و عقل نیکو بشناسند، معروف است. منکَر نیز چیزی است که بر پایه نقل (کلام پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام)) و عقل زشت و ناپسند باشد. بنابراین، همه واجبات و مستحبات معروف‌اند و امر به معروف، فرمان دادن به دیگران در محور واجبات و مستحبات است و نهی از منکر، بازداشتن دیگران از کارهایی است که نزد نقل و عقل ناپسند باشد و آنها محرمات و مکروهات هستند.

اگر همه نسبت به انجام اعمال خود و دیگران حساس باشند و به خود و دیگران در انجام کارهای خیر و نهی از کارهای بد متذکر شوند، به حقیقت بسياری از حقوق از دست‌رفته به صاحبانشان باز می‌گردد و جامعه از وجود بدی‌ها پاک و خیر و نیکی فراگیر می‌شود و به فرموده امام (علیه السلام) زمین آباد و امور مردم سامان می‌یابد.

از همین روست که امر به معروف و نهی از منکر از اصلی‌ترین ارزش‌های دینی است و به نقل قرآن کریم حضرت ختمی نبوت (صلی الله علیه و آله و سلم) در کتاب‌های تورات و انجیل به امرکننده به معروف و نهی کننده از منکر معرفی شد⁽²⁾ و نیز طبق نقل قرآن کريم، لقمان به پسرش فرمود: "ای پسر من! نماز را به پا دار و به کار شایسته فرمان ده و از کار ناشایست نهی کن ..."⁽³⁾

لذا امر به معروف و نهی از منکر از مهم‌ترین وظایف مؤمنان و بارزترین ویژگی جامعه اسلامی است، زیرا خدای متعال می‌فرماید: "و باید از میان شما گروهی باشند که مردم را به نیکی فراخوانند و آنان را به کار پسندیده وا دارند و از کار زشت و نکوهیده نهی کنند..."^{(4) (5)} "شما بهترين امتى هستيد كه [براى اصلاح جوامع انسانى‏] پديدار شده‏ايد، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و به خدا ایمان دارید ..."⁽⁶⁾

در همین رابطه امام باقر (علیه السلام) در بیانی ديگر امر به معروف و نهى از منكر را مورد نصرت و رحمت خدا معرفی می‌نماید و ترک‌کننده و کوچک‌شمارنده این فریضه را به دور از رحمت خداوند معرفی می‌نمايند.⁽⁷⁾

آری مسلمین برای بهره‌مندی از نصرت و رحمت الهی و آباد شدن دنیا و آخرتشان باید در احیای این وظيفه فراموش‌شده بکوشند تا خدای‌نکرده مورد عقاب الهی و دوری از رحمت پروردگار قرار نگیرند و جامعه‌ای به سامان و زندگی آسوده‌ای داشته باشند.

)برگرفته از کتاب " مفاتیح الحیاة"، تأليف: "آیت الله جوادی آملی" (با تلخیص و اضافات))

سایت رشد فرارسیدن  7 ذی الحجه، سالروز شهادت

وارث علم قرآن و حجت معصوم رحمان،

امام پنجم شیعیان،

حضرت امام محمد بن علی الباقر (علیه السلام)

را به تمامی مسلمانان، به خصوص شما دوست گرامی تسلیت می‌گوید.

پایگاه اسلامی - شیعی رشد

پاورقی‌ها:

1- "ان الامر بالمعروف و النهی عن المنکر سبیل الانبیا و منهاج الصلحاء فریضة عظیمه بها تقام الفرائض...تحل المکاسب و ترد المظالم و تعمر الارض...و یستقیم الأمر" (الکافی، جلد 5، صفحه 55 و 56)

2- سوره اعراف، آیه 157.

3- "يَابُنَىَّ‏ أَقِمِ الصَّلَوةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنكَرِ..."‏ (سوره لقمان، آیه 17)

4- "وَ لْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلىَ الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَر‏..." (سوره آل عمران، آیه 104)

5- امر به معروف و نهی منکر دو مرحله دارد: يكى مرحله فردى كه هر كس موظف است به تنهايى ناظر اعمال ديگران باشد، و ديگرى مرحله دسته جمعى كه امتى موظفند براى پايان دادن به نابسامانی هاى اجتماع دست به دست هم بدهند و با يكديگر تشريك مساعى كنند. قسمت اول وظيفه عموم مردم است‏. قسمت دوم شكل واجب كفايى بخود مى‏گيرد و چون جنبه دسته جمعى دارد و شعاع قدرت آن وسيع و طبعا از شئون حكومت اسلامى محسوب مى‏شود. این آیه ناظر بر مرحله دوم این وظیفه است.

6- "كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِالله‏..." (سوره آل عمران، آیه 110)

7- وسائل‌الشیعه، جلد۱۶، صفحه۱۲۴.