باسمه تعالی

«حرکتی فراگیر»

تعاليم انبیاء چه تأثیری در زندگی بشریت داشته است؟ اگر تعلیمات انبیاء نبود چه می‌شد و جوامع انسانی چه شکلی داشتند؟ یکی از راه‌های ارزیابی خدمات پیامبران این است که وضع کنونی را با وضعی که در صورت نبود آنها به وجود می آمد، مقایسه کنیم. البته شکی نیست که بررسی چگونگی نظامات اجتماعی در حالت فقدان انبیاء، کار مشکلی است، اما محال نیست. مثلا می‌توان از مقایسۀ وضع عرب عصر جاهلیت که فروغ تعلیمات انبیاء در آن مرده بود، با وضعی که پس از بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) به وجود آمد، اثر سازنده و وسیع دعوت یک پیامبر راستین را به خوبی ارزیابی کنیم.

آیا جهل و شاخه‌های مختلف آن مانند بت‌پرستی، اعتقاد به خرافات، پراکندگی و تفرقه، فقر و فساد اخلاق، با بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از محیط جزیرۀ عرب به حاشیه نرفت و علم و تمدن و توحید و اتحاد و حرکت اقتصادی بر آن غلبه نکرد؟ آیا به دنبال این حرکت، تمدن اسلامی و جنبش علمی و فرهنگی در یک منطقۀ وسیع از جهان پیدا نشد؟ همان تمدنی که مورخان غربی به آن اعتراف کرده و آن را ریشۀ حرکت علمی غرب شمرده‌اند. شکی نیست که با بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) مفاسد به کلی ریشه‎‌کن نشد، ولی مهم آن است که قبل و بعد از این حرکت را مورد مطالعه قرار داده و تفاوت‌ها را بررسی کنیم.

از زمان حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (علیهما السلام)، آیین خداپرستی همراه با برخی فضائل اخلاقی و سنن و آداب مذهبی و آداب اجتماعی به حجاز و میان ملت عرب راه یافت.  مراسم پرشکوه حج و احترام به کعبه از آن سنن بود. اما با گذشت زمان و فاصله گرفتن از تعالیم انبیاء، یک سلسله خرافات بین آنان رایج شد و بت‌پرستی جای خداپرستی را گرفت. وضع آن دوران را امیرالمؤمنین (علیه السلام) این‌گونه توصیف می‌کنند:

"خداوند، محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را برانگیخت تا جهانیان را هدایت فرماید... شما مردم عرب در آن هنگام گرفتار بدترین کیش‌ها بودید... آب لجن‌زار و کدر می‌نوشیدید و خوراکتان غذاهای سخت بود. خون همدیگر را می‌ریختید و روابط خانوادگی را گسیخته بودید. بت‌های متعدد در شهرهای شما نصب بود..."⁽¹⁾

اما پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)  در محیطی که از حقوق مدنی به کلی بی‌خبر بود، در عرصه‌های دینی و اجتماعی، قوانینی عرضه داشت. او در محیطی آکنده از جهل و نادانی، درباره قوانین خلقت و اسرار آفرینش سخن گفت. او در سرزمین دور از علم و تمدن، انقلابی اصیل و دنیایی از  آرمان و ایدئولوژی همراه با تحرک و جهش به وجود آورد.

در پایان، سخن جان دونپورت⁽²⁾ (کشیش سرشناس قرن 19 میلادی)، به روشنی اثرات این انقلاب عظیم علمی و اخلاقی را روشن می‌سازد: "اگر در نظر بگیریم که اعراب قبل از ظهور محمد چه بوده‌اند و بعد از آن چه شدند، و اگر به اشتیاقی که آیین او در دل میلیون‌ها انسان به وجود آورده و زنده نگه داشته توجه کنیم، تحسین نکردن چنین مرد فوق‌العاده‌ای نهایت بی‌عدالتی است، و عامل این حرکت او چیزی جز ارادۀ غالب الهی نیست."⁽³⁾

(برگرفته از "راز بزرگ رسالت"، اثر "آیت الله جعفر سبحانی" (با اندکی تغییرات و اضافات))

سایت رشد فرارسیدن 27 رجب،

سرآغاز نزول قرآن و سال‌روز بعثت خاتم پیامبران،

حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم)

را به تمامی آزادگان جهان، به خصوص شما دوست گرامی، تبریک و تهنیت می‌گوید.

پایگاه اسلامی شیعی رشد

پاورقی‌ها:

1- "إِنَّ اللَّهَ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلى الله عليه و آله و سلّم) نَذِيراً لِلْعَالَمِينَ وَ أَمِيناً عَلَى التَّنْزِيلِ وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ الْعَرَبِ عَلَى شَرِّ دِينٍ وَ فِي شَرِّ دَارٍ مُنِيخُونَ بَيْنَ حِجَارَةٍ خُشْنٍ وَ حَيَّاتٍ صُمٍّ تَشْرَبُونَ الْكَدِرَ وَ تَأْكُلُونَ الْجَشِبَ وَ تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَ تَقْطَعُونَ أَرْحَامَكُمْ الْأَصْنَامُ فِيكُمْ مَنْصُوبَةٌ وَ الْآثَامُ بِكُمْ مَعْصُوبَةٌ " (نهج البلاغه، خطبه 26)

2- John Davenport

3-  An Apology for Mohammad and the Quran (p. iv of preface) این کتاب با نام "عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن" به فارسی ترجمه و چاپ شده است.